ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ | Το icookgreek.com συνομίλησε με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Βαγγέλη Αποστόλου, σε μια περίοδο όπου τα διατροφικά σκάνδαλα διαδέχονται το ένα το άλλο και οι ανακλήσεις προϊόντων τείνουν να γίνουν μέρος της καθημερινότητάς μας.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ | Το icookgreek.com συνομίλησε με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Βαγγέλη Αποστόλου, σε μια περίοδο όπου τα διατροφικά σκάνδαλα διαδέχονται το ένα το άλλο και οι ανακλήσεις προϊόντων τείνουν να γίνουν μέρος της καθημερινότητάς μας.
Αναζητήσαμε τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, προκειμένου να πάρουμε απαντήσεις σε σχέση πρωτίστως με τη διατροφική ασφάλεια των καταναλωτών και πώς αυτή …διασφαλίζεται. Η συζήτηση, ωστόσο του κ. Αποστόλου με τον Γιάννη Αλμπάνη, επεκτάθηκε και σε άλλα ζήτημα, σημαντικά τόσο για την ποιότητα του καθημερινού μας τραπεζιού όσο και για την αγροτική ελληνική οικονομία -όπως τα βιολογικά τρόφιμα και τα ελληνικά ΠΟΠ προϊόντα, με αιχμή τη φέτα και το γιαούρτι.
Γ. Α.: Τις τελευταίες εβδομάδες στην Ευρώπη εκτυλίσσεται ένα ακόμα διατροφικό σκάνδαλο. Η γαλλική κυβέρνηση απέσυρε όλα τα βρεφικά γάλατα της Lactalis που παρήχθησαν στην μονάδα της Κραόν. Τελικά πόσο σίγουρος μπορεί να είναι ο Ευρωπαίος καταναλωτής ότι το τρόφιμο που αγοράζει στο σούπερ μάρκετ είναι ασφαλές;
Β. Α. «Αφού σας επισημάνω ότι ο έλεγχος για τα βρεφικά γάλατα, συνεπώς και για τη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι αρμοδιότητα του ΕΟΦ, σας λέω επίσης ότι συμμερίζομαι την ανησυχία των καταναλωτών μετά τα διάφορα διατροφικά σκάνδαλα που ξεσπούν κάθε τόσο.
Βλέπουμε ότι η προσπάθεια μεγιστοποίησης του κέρδους από τους διατροφικούς ομίλους οδηγεί πολλές φορές σε επικίνδυνες πρακτικές για την υγεία των καταναλωτών. Ως εκ τούτου, έχει όλο και μεγαλύτερη σημασία η ελεγκτική και αποτρεπτική δυνατότητα των δημόσιων φορέων που είναι επιφορτισμένοι με αυτή την ευθύνη. Και αυτό κάνουμε.
Πρέπει επιπλέον να λάβουμε υπόψη ότι σε μια περίοδο δημοσιονομικών περιορισμών που ζούμε τα τελευταία χρόνια, η προστασία της δημόσιας υγείας και των συμφερόντων του καταναλωτή και η μέριμνα για την αποτροπή παραπλάνησής του σε σχέση με την υγιεινή, τη σύσταση και την επισήμανση των τροφίμων, αποκτούν μεγαλύτερη προτεραιότητα λαμβάνοντας υπόψη τους πιθανούς κινδύνους που ελλοχεύουν στο να μετατραπεί η οικονομική κρίση και σε διατροφική.
Γι’ αυτό τα θέματα ελέγχου της αγοράς και διασφάλισης του καταναλωτή είναι πολύ ψηλά στις προτεραιότητες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που, σας επισημαίνω, είναι και Τροφίμων. Στο πλαίσιο αυτό με το νέο οργανόγραμμα του Υπουργείου, από τον Οκτώβριο του 2017, δημιουργήθηκε νέα Γενική Διεύθυνση Τροφίμων, η οποία συντονίζει και καθορίζει την πολιτική και νομοθεσία των τροφίμων. Παράλληλα έχουμε τη συνεχή επαγρύπνηση του ΕΦΕΤ.
Ο ΕΦΕΤ, εποπτευόμενος φορέας και επίσημη αρχή ελέγχου των τροφίμων, διασφαλίζει (συνεργαζόμενος βεβαίως και με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες, τόσο του Υπουργείου, όσο και άλλων Υπουργείων και υπηρεσιών των Περιφερειών), την αποτελεσματικότητα και τον συντονισμό των ελέγχων. Τα αποτελέσματα τα βλέπετε καθώς τα ευρήματα είναι συνεχή και οι παρεμβάσεις επίσης».
Γ.Α.: Δεν γεννάται μείζον θέμα από το ότι πέντε μεγάλοι όμιλοι σούπερ μάρκετ συνέχιζαν να πωλούν το μολυσμένο με σαλμονέλα βρεφικό γάλα παρά την αρχική ανάκληση; Η Ε.Ε. και οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν τον τρόπο να επιβάλουν τους κανόνες όταν οι επιχειρήσεις επιλέγουν να τους παραβιάσουν;
Β. Α.: «Βεβαίως και έχουν τρόπους. Πρόστιμα, ποινές, ποινικές διώξεις, ακόμα και διακοπή λειτουργίας μιας επιχείρησης. Πρέπει να σας πω ότι και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε εθνικό, το μοντέλο των ελέγχων είναι πολύ οργανωμένο και πολύ αυστηρό. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και ο ΕΦΕΤ εφαρμόζουν ένα Πολυετές Ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Ελέγχων που κατατίθεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου καταγράφονται με ακρίβεια οι λεγόμενες Κεντρικές Αρμόδιες Αρχές, οι Αρμόδιες Αρχές, τα Εργαστήρια, οι αρμοδιότητες, οι δράσεις, οι προτεραιότητες και οι εθνικοί στρατηγικοί στόχοι για το σύστημα επισήμων ελέγχων στον τομέα της διατροφικής αλυσίδας ανθρώπων και ζώων.
Η ενίσχυση της συνεργασίας και του συντονισμού των πολιτικών και των εμπλεκόμενων υπηρεσιών για τον έλεγχο της αγροδιατροφικής αλυσίδας είναι πάντα ζητούμενο που σε μεγάλο βαθμό το έχουμε επιτύχει. Μην το θεωρείτε αυτονόητο! Έχει μεγάλη σημασία για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των διατροφικών κρίσεων, η διασύνδεση και η αλληλοεπίδραση των τομέων».
Αντιμετώπιση της σαλμονέλας
Πέρα όμως από τη συγκεκριμένη περίπτωση, παρατηρείται γενικά ανησυχητική αύξηση της σαλμονέλας στην ΕΕ. Τι μέτρα έχουν παρθεί στην Ελλάδα;
Β. Α.: «Η ευρύτατη διασπορά και παρουσία της σαλμονέλας στο φυσικό περιβάλλον και στην παγκόσμια αλυσίδα τροφίμων, η μαζική παραγωγή τροφίμων προς κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης και η επέκταση του εμπορίου τροφίμων μεταξύ αναπτυγμένων και τριτοκοσμικών χωρών, έχουν συμβάλει στην αναγνώριση της σαλμονέλας ως έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες τροφιμογενούς παθογένειας.
Στη χώρα μας λειτουργεί οργανωμένο εθνικό σχέδιο για την σαλμονέλα. Ο σκοπός των επίσημων ελέγχων ασφάλειας που πραγματοποιούνται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και τον ΕΦΕΤ, είναι ο έλεγχος της παρουσίας της σαλμονέλας σε τρόφιμα, έτσι ώστε να τηρούμε τα κριτήρια ασφάλειας του ευρωπαϊκού κανονισμού για όλη την αλυσίδα παραγωγής τροφίμων, από το χωράφι έως το πιάτο του καταναλωτή.
Ταυτόχρονα γίνεται έμμεσα και ένας έλεγχος της αποτελεσματικότητας των συστημάτων διασφάλισης υγιεινής και ποιότητας που εφαρμόζονται από τις παραγωγικές επιχειρήσεις».
Ώθηση στα βιολογικά τρόφιμα
Γ. Α.: Ας περάσουμε σε ένα άλλο θέμα. Η στροφή των καταναλωτών σε ποιοτικά-βιολογικά προϊόντα είναι μια από τις κυρίαρχες τάσεις της εποχής. Στην Ελλάδα πού βρισκόμαστε τόσο στο επίπεδο της αγροτικής παραγωγής όσο και σε αυτό της τυποποίησης; Ποιοι είναι οι στόχοι της κυβέρνησης για τα επόμενα χρόνια;
Β. Α.: «Η προκήρυξη του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και το γεγονός ότι το 13% περίπου των συνολικών δαπανών αναμένεται να διατεθούν στη βιολογική παραγωγή θα δώσει νέα ώθηση στον κλάδο.
Στο άμεσο μέλλον θα γίνει πρόσκληση για τη βιολογική κτηνοτροφία και στη συνέχεια η 2η για τη βιολογική γεωργία συνολικού προϋπολογισμού 300 εκατ. €.
Τα προϊόντα βιολογικής παραγωγής έχουν βρει πράγματι τη θέση τους στην αγορά και εξασφαλίζουν εισοδήματα στους παραγωγούς, τη στιγμή που και ο καταναλωτής μπορεί να έχει πρόσβαση σε τρόφιμα υψηλής διατροφικής αξίας, ασφαλή, χωρίς υπολείμματα φυτοφαρμάκων, αντιβιοτικών και χημικών λιπασμάτων.
Αυτό που ετοιμάζουμε τώρα είναι μια μεγάλη παρέμβαση στο χώρο της λειτουργίας των εταιρειών πιστοποίησης των βιολογικών προϊόντων. Για να αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο ο κλάδος πρέπει ο καταναλωτής να είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι το πιστοποιημένο βιολογικό προϊόν είναι ελεγμένο αυστηρά».
Και με τις τιμές; Μπορούν οι πιο φτωχοί να έχουν επαρκή πρόσβαση στην ποιοτική διατροφή;
Β. Α.: «Όπως ξέρετε δεν υπάρχουν πλέον αγορανομικά καθοριζόμενες τιμές. Κάνουμε ότι είναι δυνατόν για να μειωθεί το κόστος παραγωγής και οι αγρότες γνωρίζουν ότι σε αυτόν τον τομέα έχουν γίνει βήματα σοβαρά. Όπως επίσης και για να σταματήσουν οι ελληνοποιήσεις, οι παράνομες εισαγωγές πρώτων υλών κτλ».
Τα ελληνικά ΠΟΠ προϊόντα
Απειλούνται τα ελληνικά ΠΟΠ προϊόντα από τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ; Αν δεν κάνω λάθος, στην πρόσφατη συμφωνία ΕΕ-Καναδά δεν υπήρξε κατοχύρωση της φέτας. Με το γιαούρτι τι γίνεται;
Β. Α.: Αναφέρεστε στη Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης Ε.Ε. – Καναδά, μια συνθήκη που είναι πιο γνωστή ως CETA. Στις 15 Φεβρουαρίου 2017, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισε στο Στρασβούργο τη CETA. Στο άρθρο 20.21 της CETA στις παραγράφους 1 και 2 εξηγείται ότι ο Καναδάς επιτρέπει την παραγωγή φέτας μόνο σε όσους είχαν αυτό το δικαίωμα ως τις 18 Οκτωβρίου 2013.
Οι παραγωγοί του Καναδά που έφτιαχναν τυρί φέτα μέχρι τις 18 Οκτωβρίου του 2013 μπορούν να συνεχίσουν να το κάνουν, αλλά μόνο αυτοί. Δεν δίνεται δηλαδή καμία επιπλέον άδεια παραγωγής για φέτα.
Όσοι άλλοι αποφασίσουν να δραστηριοποιηθούν στην παραγωγή τέτοιου είδους τυριού είναι υποχρεωμένοι να εξηγούν στη συσκευασία ότι πρόκειται για είδος ή τύπο ή στυλ ή απομίμηση φέτας και υπό την προϋπόθεση ότι σε τέτοιου είδους προϊόντα πρέπει να αναφέρεται η γεωγραφική προέλευσή τους.
Το β΄ εξάμηνο του 2014, βρεθήκαμε σε μια κατάσταση που δινόταν η δυνατότητα της κατάχρησης του όρου φέτα σε όλες τις επιχειρήσεις τρίτων χωρών. Αυτό που καταφέραμε, από τις αρχές του 2015 που πήγαμε ως κυβέρνηση στα διάφορα fora, ήταν αυτό που αναφέρεται στη συμφωνία με τη Νότια Αφρική και τον Καναδά. Ότι δηλαδή στα πέντε χρόνια, που είναι η μεταβατική περίοδος, θα αναθεωρηθεί η συμφωνία προς την κατεύθυνση της πλήρους προστασίας των γεωγραφικών ενδείξεων ΠΟΠ των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης και της φέτας.
Με την υπογραφή της συμφωνίας με την Ιαπωνία υπάρχει “πλήρης προστασία της φέτας στην αγορά της Ιαπωνίας”.
H Ελλάδα παράγει και διακινεί το 28% της παγκόσμιας παραγωγής τυριών με ονομασία «φέτα». Συνεπώς, το 72% της παγκόσμιας κατανάλωσης αφορά μαζική παραγωγή και εμπορία προϊόντων απομίμησης φέτας κυρίως αγελαδινών λευκών τυριών από ΗΠΑ, Καναδά, Ν. Αφρική, Κίνα, κλπ. Αυτή η πλεονάζουσα διεθνής ζήτηση των 400.000 τόνων περίπου φέτας και πάνω από ένα δισ. ευρώ τζίρου είναι το πεδίο εμπορικής διαμάχης έως σήμερα και θα είναι τα επόμενα χρόνια ανάμεσα στην Ελληνική ΠΟΠ Φέτα και στις απομιμήσεις των ανταγωνιστών της.
Σχετικά με το γιαούρτι, η θέση της ελληνικής πλευράς είναι ότι η ονομασία «ελληνικό γιαούρτι» αναφέρεται στο γιαούρτι που παράγεται αποκλειστικά στην Ελλάδα. Σύντομα θα προχωρήσουμε σε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή εναντίον της τσεχικής νομοθεσίας που επιτρέπει την παραγωγή ελληνικού γιαουρτιού και ελληνικού τύπου γιαουρτιού στην Τσεχία και θα αναδείξουμε και πάλι το θέμα στο Συμβούλιο Γεωργίας της Ε.Ε.
Έχει συσταθεί Ομάδα εργασίας για το ελληνικό γιαούρτι με σκοπό τον συντονισμό και την ενημέρωση των συλλογικών φορέων της παραγωγής του ελληνικού γιαουρτιού, καθώς και των παραγωγών της πρώτης ύλης, προκειμένου να συναποφασίσουν και να προετοιμαστούν οι τεχνικές λεπτομέρειες ενός φακέλου υποβολής αίτησης για καταχώριση της ονομασίας «Ελληνικό Γιαούρτι» ως Προστατευόµενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ). Προχωράμε σε ένα ακόμη σημαντικό βήμα για την κατοχύρωση του παραδοσιακού εθνικού μας προϊόντος, του ελληνικού γιαουρτιού που χαρακτηρίζεται για τα ιδιαίτερα και μοναδικά ποιοτικά του χαρακτηριστικά, στις ευρωπαϊκές και διεθνείς αγορές. Με την στενή συνεργασία με τους φορείς που παράγουν το ελληνικό γιαούρτι, μπορούμε να οδηγηθούμε στην πλήρη κατοχύρωση του ελληνικού γιαουρτιού στην Ε.Ε. ως Προστατευόµενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ).