Αυτή τη φορά η σταύρωση θα έρθει μετά την ανάσταση…
Αυτή τη φορά η σταύρωση θα έρθει μετά την ανάσταση…
Τις προάλλες είχα πάει σε μια εκδήλωση για την κρίση κι εκεί κάποιος από τους ομιλητές, πανεπιστημιακός νομίζω, είπε ότι δεν πρέπει αλλά και δεν μπορούμε να νοσταλγούμε το προ- κρίσης παρελθόν μας. Δεν πρέπει, γιατί θα ήταν λάθος να παρασυρθούμε από την τάση της μνήμης να ωραιοποιεί όσα έχουμε ζήσει και να προσπερνάει τα κακώς κείμενα –αυτά άλλωστε μάς οδήγησαν στην όχι και τόσο ευχάριστη σημερινή κατάσταση. Από την άλλη δεν μπορούμε να νοσταλγούμε, ή μάλλον δεν έχει νόημα να το κάνουμε, γιατί δεν έχουμε τη δυνατότητα να γυρίσουμε στο παρελθόν. Η κρίση και η μνημονιακή (μη) αντιμετώπισή της δημιουργούν ένα τελείως νέο κοινωνικό τοπίο του οποίου όλες οι γέφυρες προς το παρελθόν έχουν ανατιναχτεί.
Ωραίο το επιχείρημα και θυμίζει λίγο και Ανδρέα Παπανδρέου, τότε που έλεγε από τα μπαλκόνια (σαν να έχουν περάσει αιώνες μοιάζει) ότι «το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω», εννοώντας ότι ο Μητσοτάκης και η Δεξιά δεν πρόκειται να πάρουν την κυβέρνηση. Βέβαια σε αυτό τον τόπο της αέναης επιστροφής, που μοιάζει με κάτι μεταξύ ινδουιστικής πραγματικότητας και καθημερινού σίριαλ του Φώσκολου, τελικά και ο Μητσοτάκης και η Δεξιά την ξαναπήραν την εξουσία, και μετά πάλι ο Αντρέας, και ακόμα πιο μετά, όταν ο Ανδρέας, ο Μητσοτάκης και ο Καραμαν- λής δεν μπορούσαν πλέον να ηγηθούν για βιολογικούς λόγους, τότε ανέλαβαν οι γιοι, οι κόρες και τα ανίψια τους. Όπως ακριβώς στο «Lost», όταν αμέσως μετά τη δολοφονία του Τζον Λοκ στο τέλος του 5ου κύκλου, το σώμα του καταλήφθηκε από τον «άνθρωπο με τα μαύρα» κι έτσι μπορέσαμε να δούμε απερίσπαστοι τα δεκαοχτώ επεισόδια του 6ου κύκλου. Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω, έλεγε ο Ανδρέας , και ο πανεπιστημιακός μας θα πρόσθετε ότι δεν έχει νόημα να βουρκώνουμε αναπολώντας τις όχθες από τις οποίες τα ποταμίσια νερά είχαν περάσει πιο πριν. Το ζητούμενο είναι να κοιτάζουμε στο μέλλον, στις εκβολές, στη θάλασσα –εκεί όπου, απ’ ό,τι φαίνεται, εμείς θα παίζουμε το ρόλο των επιχωματώσεων.
Ωστόσο, οφείλω να ομολογήσω ότι το τελευταίο διάστημα, και μέρες που είναι πλησιάζοντας τη Μεγάλη Εβδομάδα, συλλαμβάνω τον εαυτό μου να αναπολεί με νοσταλγία αυτό το παρελθόν που δεν μπορούμε και δεν πρέπει να νοσταλγούμε, αυτό το πίσω, στο οποίο δεν πρόκειται να γυρίσει το ποτάμι. Παλιότερα, δηλαδή όχι και τόσο παλιότερα, κανά δύο χρόνια πριν, το Πάσχα αποτελούσε τρόπον τινά την κορυφαία έκφραση της νεοελληνικής ευμάρειας, ανεμελιάς και μαλακίας. Η ευμάρεια έγκειτο στο ότι όλο το έθνος την έπεφτε (γιατί είχε τη δυνατότητα) στα αρνιά και τα κοκορέτσια, μια πραγματική σφαγή των αμνών. Η ανεμελιά στο ότι όλοι, ή σχεδόν όλοι τέλος πάντων, την έκαναν από την Αθήνα για να περάσουν στην επαρχία το τετραήμερο του Θείου Πάθους και της μεγάλης μάσας. Οι μεν ψαγμένοι και φραγκάτοι στα νησιά των Κυκλάδων, οι δε πληβείοι φόρτωναν τις σούβλες στις σκάρες των αυτοκινήτων και βουρ για το χωριό. Τέλος, η μαλακία έγκειτο στο ότι το πασχαλινό τραπέζι έπαιρνε την όχι πολύ ελκυστική μορφή του θα-φάμε-μέχρι- να-σκάσουμε-και-μετά-θα-πλακώσουμε- τις-σόδες-μπας-και-συνέλθουμε-και-ίσως- να-πάμε-τελικά-και-στα-επείγοντα. Σε αυτό το τελευταίο με τις σόδες και τα επείγοντα θα μπορούσαμε να ανιχνεύσουμε τα «κα- κώς κείμενα του παρελθόντος» στα οποία αναφερθήκαμε αρχικά.
Από πού προκύπτει λοιπόν η νοσταλγία; Από το ότι φέτος μια βδομάδα πριν την Κυριακή των Βαΐων δεν έχω κάνει με κανέναν το γνωστό ανέμελο τσατ «θα πάτε πουθενά το Πάσχα;», γιατί οι περισσότεροι θα μείνουν Αθήνα, και όσοι μπορούν να πάνε και θα πάνε κάπου, δεν το πολυλένε για να μην προκαλούν. Από το ότι όσοι στήνουν τραπέζια έχουν κόψει τα γαστρονομικά υπερθεάματα, όχι γιατί διαμόρφωσαν μια πιο νορμάλ σχέση με το κοψίδι, αλλά γιατί απλά δεν τους βγαίνει από οικονομικής άποψης. Και από το ότι κανείς πια δεν περιμένει την Ανάσταση με εκείνη την παράξενη ανυπομονησία που περιμέναμε μικροί (και μας έμεινε και μετά που μεγαλώσαμε) τις γιορτές. Δεν μπορείς να προσμένεις την ανάσταση όταν ξέρεις ότι η σταύρωση θα έρθει μετά, μετά τις γιορτές και τις κάλπες, εκεί κατά τον Ιούνιο. Μια σταύρωση με τη μορφή της νέας δέσμης μέτρων που θ’ αποτελειώσουν ό,τι έχει απομείνει –αυτό το λίγο.
Έτσι λοιπόν, συλλαμβάνω τον εαυτό μου να νοσταλγεί τα παλιά –αν και δεν θα ‘πρεπε σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό και τον Αντρέα. Και τότε δεν ήταν σπουδαία, αλλά τουλάχιστον η Σταύρωση προηγούταν της Αναστάσεως του Κυρίου μας. Ο Οποίος ας βάλει το χέρι του εδώ που είμαστε.