ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ | Ποιες είναι οι ρίζες του δημοφιλούς γαλλικού γλυκίσματος που ο Μαρσέλ Προυστ μετέτρεψε σε παγκόσμιο λογοτεχνικό σύμβολο και ποια η βασική συνταγή για μαντλέν;
«Έστειλα να φέρουν ένα από αυτά τα κοντόχοντρα γλυκά που ονομάζονται Μικρές Μαντλέν και φαίνονται σαν να έχουν χυθεί στην αυλακωτή φόρμα μιας αχιβάδας. Και σε λίγο, μηχανικά, εξουθενωμένος από την πληκτική μέρα και την προοπτική ενός θλιβερού αύριο, έφερνα στα χείλη μου μια κουταλιά τσάι όπου είχα αφήσει να μουλιάσει ένα κομμάτι μαντλέν. Αλλά τη στιγμή που η γουλιά, ανακατεμένη με τα ψίχουλα του γλυκού, άγγιξε τον ουρανίσκο μου, σκίρτησα, προσέχοντας κάτι καταπληκτικό που συνέβαινε μέσα μου. Μια γλυκιά απόλαυση με είχε κυριεύσει, απομονωμένη, χωρίς να ξέρω την αιτία της. Μου είχε κάνει ξαφνικά τις περιπέτειες της ζωής αδιάφορες, ακίνδυνες τις καταστροφές της, ανύπαρκτη τη συντομία της, με τον ίδιο τρόπο που επενεργεί ο έρωτας, πλημμυρίζοντας με με μια πολύτιμη ουσία: ή μάλλον η ουσία αυτή δεν ήταν μέσα μου, ήμουν εγώ. Είχα πάψει να νιώθω τον εαυτό μου μέτριο, τυχαίο, θνητό.»
Με αυτές τις λέξεις ο Μαρσέλ Προυστ μας εισάγει στο γοητευτικό παιχνίδι της μνήμης που ξετυλίγεται στο «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» (πρώτος τόμος, Από τη Μεριά του Σουάν, μετάφραση Παύλος Ζάννας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας). Ο μεγάλος Γάλλος συγγραφέας γράφει ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα στην Ιστορία των Γραμμάτων, αλλάζοντας τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη δημιουργική γραφή. Ταυτόχρονα, μετατρέπει τις μαντλέν σε παγκόσμιο λογοτεχνικό σύμβολο. Έκτοτε, οι μαντλέν βρίσκονται σταθερά στο επίκεντρο του γαστρονομικού ενδιαφέροντος.
Πατρίδα αυτού του γλυκού σε σχήμα αχιβάδας που θυμίζει κάτι μεταξύ αφράτου μπισκότου και μικροσκοπικού κέικ, θεωρείται το Κομερσί της Λωρραίνης. Σύμφωνα με το θρύλο, οι μαντλέν πήραν το όνομά τους από τη νεαρή μαγείρισσα Μαντλέν Πολμιέ, η οποία ήταν στην υπηρεσία της μαρκησίας Περοτέν ντε Μπομόν στα μέσα του 18ου αιώνα. Η νεαρή Μαντλέν έφτιαξε τα γλυκά για μια δεξίωση του δούκα Στανισλάς Λεζίνσκι, όταν ο μάγειρας του δούκα αποχώρησε απρόσμενα, παίρνοντας μαζί και τα γλυκά του. Τα γλυκά της Μαντλέν ενθουσίασαν τους καλεσμένους του κι ο ευγνώμων δούκας τους έδωσε το όνομα της μαγείρισσας. Κατά μια άλλη εκδοχή, τις μαντλέν τις έφεραν στη Γαλλία οι προσκυνητές που γύρναγαν από το περίφημο προσκύνημα στον Άγιο Ιάκωβο του Σαντιάγο ντε Κομποστέλα –κι εκεί υπήρχε μια κοπέλα που την έλεγαν Μαντλέν…
Όποια κι αν είναι η καταγωγή τους, οι μαντλέν είναι ένα πολύ ωραίο γλυκό, εξαιρετικό στο να συνοδεύει το χειμωνιάτικο τσάι μαζί με ένα καλό βιβλίο. Κι αν η γεύση τους έκανε τον νεαρό Προυστ να θυμάται την παιδική ηλικία του, εμάς μας φέρνει στο νου αυτόν τον μεγάλο συγγραφέα που έδειξε ότι ορισμένα «ασήμαντα» της καθημερινότητας μπορούν να ανάψουν ποιητικούς σπινθήρες.
Μαντλέν, η βασική συνταγή
Υλικά για 30 γλυκάκια: • 200 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις • ½ κουταλάκι του γλυκού ξηρή μαγιά σε σκόνη • 240 γρ. ζάχαρη • το ξύσμα ½ λεμονιού • λίγη βανίλια σκόνη • 4 αυγά • 200 γρ. βούτυρο λιωμένο και λίγο επιπλέον για να αλείψετε τα φορμάκια • άχνη για το πασπάλισμα
Εκτέλεση: 1. Αναμειγνύετε το αλεύρι με τη μαγιά. Χτυπάτε τα αυγά μαζί με τη ζάχαρη και τη βανίλια μέχρι να ασπρίσουν και να αφρατέψουν. Ανακατεύετε το μείγμα των αυγών με το αλεύρι και το ξύσμα του λεμονιού. Στο τέλος προσθέτετε το λιωμένο βούτυρο ανακατεύοντας πάντα. 2. Βουτυρώνετε ειδικές φόρμες για μαντλέν και τις γεμίζετε μέχρι τα ¾ του ύψους τους. Ψήνετε σε προθερμασμένο φούρνο στους 220° C, για 13’-15’. Ξεφορμάρετε τις μαντλέν ενώ είναι ακόμη καυτές και τις πασπαλίζετε με άχνη.
Tips: Τις μαντλέν τις διατηρείτε σε αεροσταγώς κλεισμένο μεταλλικό κουτί γιατί στεγνώνουν και ξεραίνονται εύκολα. Στην αγορά υπάρχουν οι ειδικές φόρμες με τις αυλακωτές θήκες που τους δίνουν το χαρακτηριστικό σχήμα -αν δεν έχετε, χρησιμοποιήστε κλασική φόρμα για μπισκοτάκια ή muffins. Η ζύμη τους εξακολουθεί να παραμένει ονειρική.