Δεν είναι απλώς άλλη μια ασθένεια με περίπλοκο όνομα. Ούτε πρόκειται για μια ακόμα διατροφική διαταραχή. Η νευρική ανορεξία αποτελεί ένα σύμβολο της εποχής μας. Ρωτήσαμε την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Αλίκη Τσοχαντάρη ποια είναι τα βασικά στοιχεία από τα οποία αναγνωρίζουμε τη νευρική ανορεξία και τι πρέπει να κάνουμε στην περίπτωση που αντιληφθούμε ότι οικείο μας πρόσωπο πάσχει απ’ αυτήν.
Νευρική ανορεξία. Δεν είναι απλώς άλλη μια ασθένεια με περίπλοκο όνομα. Ούτε πρόκειται για μια ακόμα διατροφική διαταραχή. Η νευρική ανορεξία αποτελεί ένα σύμβολο της εποχής μας. Ο χώρος που καταλαμβάνει στη δημόσια συζήτηση (ένα πρόχειρο ψάξιμο στο google βγάζει 28.000.000 δημοσιεύματα), οι διασημότητες που ασθένησαν ή υποθέτουμε ότι ασθένησαν, και, κυρίως, η ένταση με την οποία μπορεί να απασχολήσει ακόμα και τους μη ειδικούς, δεν αφήνουν αμφιβολίες για τη σημασία που δίνουν οι σύγχρονες κοινωνίες στη νευρική ανορεξία. Πιθανόν η εικόνα των ανθρώπων που αρνούνται την τροφή ενώ έχουν εύκολη κι απεριόριστη πρόσβαση σε αυτήν, μάς δημιουργεί την αίσθηση ότι ο κάτι δεν πάει καλά με τον κόσμο μας…
Στο στόχαστρο τα κορίτσια! Ωστόσο, πέρα από το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, υπάρχει η πραγματική έκταση της ασθένειας. Στατιστικές έρευνες στις ΗΠΑ δείχνουν ότι μεταξύ του 0,3% και 0,5% του πληθυσμού έχουν αντιμετωπίσει κάποια στιγμή στη ζωή τους πρόβλημα νευρικής ανορεξίας. Το ποσοστό θανάτων υπολογίζεται στο 5% των ασθενών. Ανάλογα με τις ΗΠΑ είναι τα ποσοστά και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η νευρική ανορεξία έχει φύλο και ηλικία. Η αναλογία των κοριτσιών που ασθενούν σε σχέση με τα αγόρια, είναι 11 προς 1. Πιο συχνά η ανορεξία εμφανίζεται στην εφηβεία, στις ηλικίες 15-18. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποσοστά είναι αυξημένα σε συγκεκριμένες επαγγελματικής ομάδες: μοντέλα, αθλήτριες-αθλητές, χορεύτριες-τες.
Πολυπαραγοντική ασθένεια. Οι παράγοντες που προκαλούν τη νευρική ανορεξία είναι πολλοί. Ασφαλώς παίζει ρόλο η νευροαναπτυξιακη προδιάθεση –κι εδώ η κληρονομικότητα έχει το δικό της μερίδιο. Επιπλέον, η αίσθηση απώλειας ελέγχου της ζωής μπορεί να οδηγήσει στην αναζήτηση ενός υπέρμετρου ελέγχου / περιορισμού της διατροφής. Εδώ ο έλεγχος του «μικρού» και συγκεκριμένου λειτουργεί ως αντιστάθμισμα του «μη ελέγχου» του «μεγάλου» και γενικού. Από και πέρα, τα πρότυπα της ομορφιάς (και κύριο λόγο της γυναικείας) συνιστούν επιβαρυντικό παράγοντα. Οι εικόνες των (ανύπαρκτων στην πραγματικότητα…) τέλειων σωμάτων χωρίς υποψία λίπους, μπορούν να λειτουργήσουν ως «άπιαστοι στόχοι» εξαντλητικών κι επικίνδυνων διαιτών. Ταυτόχρονα, μπορεί να αποτελέσουν αιτίες απαξίωσης των (πραγματικών) σωμάτων που δεν γίνεται να προσεγγίσουν τα «άπιαστα» πρότυπα.
Τι πρέπει να προσέξουμε! Πώς όμως μπορούμε να αντιληφθούμε ότι κάποιος πάσχει από νευρική ανορεξία, ιδιαίτερα όταν είμαστε γονείς; Ρωτήσαμε την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Αλίκη Τσοχαντάρη ποια είναι τα βασικά στοιχεία από τα οποία αναγνωρίζουμε τη νευρική ανορεξία. Σύμφωνα με την κ. Τσοχαντάρη, ανάμεσα σε άλλα, πρέπει να προσεχτούν πέντε βασικά συμπτώματα:
Πρώτον, σημαντική κι απότομη απώλεια βάρους. Δεν μιλάμε για κάποια λίγα κιλά που χάνονται μετά από δίαιτα, αλλά για μεγάλη αλλαγή, ορατή δια γυμνού οφθαλμού, που συνέβη σε διάστημα λίγων εβδομάδων.
Δεύτερον, επιθυμία για απόλυτο έλεγχο της διατροφής που πολλές φορές συνδυάζεται με απότομη αλλαγή των διατροφικών συνηθειών. Ο έλεγχος εστιάζει στη ζάχαρη, τα λιπαρά και γενικά στην ποσότητα των θερμίδων κάθε τροφής.
Τρίτον, άβολη αίσθηση με το σώμα. Ξαφνικά κάποιος/α δεν αισθάνεται καλά με το σώμα του και προσπαθεί να το «κρύψει» με φαρδιά ρούχα.
Τέταρτον, κλείσιμο στον εαυτό του αυτού που πάσχει από νευρική ανορεξία. Η κοινωνικότητα συρρικνώνεται απότομα.
Πέμπτον, δεν είναι σπάνιες οι εκρήξεις θυμού χωρίς δικαιολογημένη αιτία.
Τι πρέπει να κάνουμε! Αν αντιληφθούμε ότι υπάρχει πρόβλημα, ο χειρότερος σύμβουλος είναι ο πανικός και ο βεβιασμένες κινήσεις. Χρειάζεται ψυχραιμία, νηφαλιότητα και οργανωμένη προσέγγιση.
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να γίνει απεύθυνση σε ψυχολόγο ή ψυχίατρο. Η νευρική ανορεξία είναι σοβαρή ασθένεια και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς τη συνδρομή ειδικού επιστήμονα.
Δεύτερον, θα χρειαστεί η βοήθεια ειδικού διατροφολόγου για τη διαμόρφωση διατροφικού προγράμματος ανάκτησης βάρους.
Τρίτον, είναι απαραίτητη η έκφραση αγάπης και στοργής. Πρέπει να δοθεί το μήνυμα ότι το οικείο περιβάλλον νοιάζεται και περιθάλπει συναισθηματικά αυτόν/ην που αντιμετωπίζει το πρόβλημα.
Η νευρική ανορεξία δεν είναι εύκολος αντίπαλος. Ξέρει να κρύβεται και να αντιστέκεται σθεναρά. Μπορεί όμως να νικηθεί. Αρκεί να είμαστε σε εγρήγορση για να την αναγνωρίσουμε εγκαίρως και αποφασισμένοι να την αντιμετωπίσουμε με τον δέοντα τρόπο.