Βράζετε τις πατάτες για 10’ σε αλατισμένο νερό και τις στραγγίζετε.Βουτυρώνετε ένα ταψί και λιώνετε το υπόλοιπο βούτυρο σε αντικολλητικό τηγάνι.
Ρίχνετε μέσα το κουκουνάρι -αν βάλετε- και το σοτάρετε. Προσθέτετε τα κρεμμύδια και το σπανάκι και συνεχίζετε το σοτάρισμα μέχρι να απορροφηθούν τα υγρά.
Βγάζετε με τρυπητή κουτάλα τα σοταρισμένα υλικά και ρίχνετε στο τηγάνι τις πατάτες με λίγο ακόμη βούτυρο, αν χρειάζεται. Τις αφήνετε να σοταρισθούν ελαφρά για 2’-3’ γυρίζοντας τις προσεκτικά για να μην λιώσουν.
Βάζετε σε πυρίμαχο σκεύος ή σε στρώσεις τις πατάτες, σκορπίζετε λίγο από το μείγμα σπανακιού-κρεμμυδιών, πασπαλίζετε με το μυρωδικό και κατόπιν απλώνετε τη γραβιέρα. Επαναλαμβάνετε τη διαδικασία μέχρι να τελειώσουν τα υλικά.
Χτυπάτε την κρέμα γάλακτος ή το εβαπορέ με τα αυγά και περιχύνετε το περιεχόμενο του ταψιού.Αφήνετε για 15’-20’ και ψήνετε στο φούρνο για 45’-50’.